در عصر دیجیتال، فناوری‌های ارتباطی به سرعت در حال پیشرفت هستند و نرم‌افزارهای تلفن تحت شبکه (Softphone) به عنوان یکی از ابزارهای کلیدی در حوزه ارتباطات کسب‌وکارها مطرح شده‌اند. در این مقاله به بررسی جامع نرم‌افزارهای تلفن تحت شبکه، مزایا، معایب و فناوری‌های مرتبط با آن می‌پردازیم.
به طور خلاصه، نرم‌افزار تلفن تحت شبکه یا SoftPhone یک تلفن مبتنی بر نرم‌افزار است. این برنامه به شما امکان می‌دهد، بدون نیاز به سخت‌افزار فیزیکی اختصاصی و تنها از طریق اتصال اینترنت، تماس‌های تلفنی برقرار کنید. نرم‌افزارهای تلفن تحت شبکه را می‌توان روی رایانه‌های رومیزی و دستگاه‌های موبایل نصب کرد. این نرم‌افزارها علاوه بر ارائه قابلیت‌های پیشرفته، تمامی دکمه‌های مورد انتظار از یک تلفن معمولی را نیز شامل می‌شوند، از جمله انتقال تماس، بی‌صدا کردن، نگه داشتن تماس و موارد دیگر.
امروزه کسب‌وکارها برای بهینه‌سازی ارتباطات داخلی و خارجی خود به دنبال راهکارهایی با هزینه کمتر و بهره‌وری بیشتر هستند. نرم‌افزارهای تلفن تحت شبکه (SoftPhone) با حذف سخت‌افزار اختصاصی، امکان کاهش هزینه‌ها، افزایش انعطاف‌پذیری و بهره‌مندی از امکانات پیشرفته مانند کنفرانس‌های صوتی و تصویری، پیام‌رسانی و مدیریت تماس را فراهم می‌کنند.
نرم‌افزار تلفن تحت شبکه یک برنامه کاربردی است که امکان برقراری تماس‌های صوتی و تصویری از طریق اینترنت را فراهم می‌کند. برخلاف تلفن‌های سنتی که نیاز به سخت‌افزارهای خاصی دارند، نرم‌افزارهای تلفن تحت شبکه بر روی دستگاه‌های مختلف مانند کامپیوتر، لپ‌تاپ، تبلت و تلفن‌های هوشمند اجرا می‌شوند. این نرم‌افزارها از طریق شبکه‌های داده و پروتکل‌های VoIP، ارتباطات را مدیریت می‌کنند.
نرم‌افزار تلفن تحت شبکه (Softphone) از پروتکل‌های اینترنتی مانند VoIP و SIP برای تبدیل و انتقال صدا و داده‌ها از طریق شبکه‌های IP استفاده می‌کنند. این فرآیند شامل مراحل زیر است:
ثبت و احراز هویت کاربران در سرور
کدگذاری و رمزگذاری داده‌های صوتی
فشرده‌سازی داده‌ها
ارسال و دریافت بسته‌های داده در بستر شبکه و از طریق پروتکل‌های استاندارد مانند SIP
رمزگشایی و تبدیل داده‌ها به سیگنال‌های صوتی
مزایا:
کاهش هزینه‌ها: با استفاده از اینترنت و زیرساخت شبکه سازمان، هزینه‌های تماس‌های داخلی، رایگان و هزینه تماس‌های بین‌المللی به طور قابل توجهی کاهش می‌یابد.
عدم نیاز به سخت‌افزار اضافی: بدون نیاز به تلفن فیزیکی، تنها با استفاده از یک هدست یا میکروفون می‌توان تماس برقرار کرد.
انعطاف‌پذیری: کاربران می‌توانند از هر نقطه‌ای که به اینترنت دسترسی دارند با استفاده از موبایل یا کامپیوتر، از نرم‌افزارهای تلفن تحت شبکه استفاده کنند.
قابلیت‌های پیشرفته: امکان استفاده از قابلیت‌هایی مانند کنفرانس‌های صوتی و تصویری، انتقال تماس، پیام‌رسانی فوری، ضبط مکالمات و غیره.
معایب:
وابستگی به زیرساخت مناسب: کیفیت تماس‌ها بستگی به پهنای باند و پایداری شبکه دارد. مثلا هنگام استفاده از نرم‌افزار تلفن تحت شبکه در تلفن هوشمند، اگر اتصال WIFI مناسب نباشد، باعث افت کیفیت تماس می‌شود.
مشکلات سرور: در صورت خرابی سرور، تماس‌ها ممکن است قطع شوند.
نرم‌افزار تلفن تحت شبکه امکان برقراری تماس‌های VoIP را فراهم می‌کند، اما برای بهره‌گیری از کیفیت صدای بهتر و امکانات پیشرفته، بسیاری از کسب‌وکارها به سراغ خرید آی پی فون می‌روند که تجربه تماس حرفه‌ای‌تری را ارائه می‌دهد.
از بسیاری جهات، یک نرم‌افزار تلفن تحت شبکه مانند تلفن‌های فیزیکی سنتی (مانند تلفن‌های رومیزی پلاستیکی) و خطوط تلفن ثابت عمل می‌کند. نرم‌افزار تلفن تحت شبکه به جای استفاده از سخت‌افزار فیزیکی، از فناوریVoIP برای برقراری تماس‌ها بهره می‌برد و قابلیت‌های پیشرفته‌تری نسبت به تلفن‌های سنتی ارائه می‌دهد. در جدول زیر می‌توانید ویژگی‌های نرم‌افزار تلفن تحت شبکه را با سیستم‌های تلفنی سنتی مقایسه کنید.
ویژگی | نرم‌افزارهای تلفن تحت شبکه | سیستم‌های تلفنی سنتی |
هزینه | کمتر، بدون نیاز به خطوط مخابراتی جداگانه | بالاتر، نیاز به تجهیزات و سیم‌کشی |
انعطاف‌پذیری | بالا، قابل استفاده در هر مکان | محدود به مکان خاص |
امکانات | پیشرفته (ویدئو کنفرانس، ضبط مکالمات) | امکانات کمتر |
نیاز به سخت‌افزار | ندارد، فقط یک کامپیوتر یا گوشی نیاز است. | نیاز به تلفن‌های فیزیکی و سانترال |
VoIP (Voice over Internet Protocol): فناوری است که امکان انتقال صدا از طریق شبکه‌های IP را فراهم می‌کند. این فناوری پایه و اساس نرم‌افزارهای تلفنی است و به کاربران اجازه می‌دهد تا تماس‌های صوتی و تصویری را از طریق اینترنت برقرار کنند.
SIP (Session Initiation Protocol): یک پروتکل سیگنالینگ است که برای ایجاد، تغییر و پایان دادن به جلسات ارتباطی مانند تماس‌های صوتی و تصویری استفاده می‌شود. این پروتکل به نرم‌افزار تلفن تحت شبکه اجازه می‌دهد تا تماس‌ها را مدیریت کرده و قابلیت‌های پیشرفته‌ای مانند انتقال تماس و کنفرانس‌های چندگانه را ارائه دهد.
مواردی که باید در هنگام انتخاب نرم‌افزار به آن توجه کرد:
سازگاری با زیرساخت شبکه: بررسی پشتیبانی از سرورهای VoIP و تجهیزات موجود.
امکانات و قابلیت‌ها: وجود ویژگی‌هایی مانند ضبط تماس، کنفرانس و انتقال تماس.
امنیت: اطمینان حاصل کنید که نرم‌افزار از پروتکل‌های امنیتی قوی برای رمزگذاری تماس‌ها و احراز هویت کاربران استفاده می‌کند.
سهولت استفاده و مدیریت: داشبورد مدیریتی و قابلیت تنظیم ساده.
پشتیبانی و بروزرسانی: خدمات پشتیبانی و آپدیت‌های مداوم.
3CX: یک نرم‌افزار قدرتمند که به صورت PBX مبتنی بر ویندوز و لینوکس ارائه می‌شود و دارای قابلیت‌های مدیریت تماس، کنفرانس ویدئویی و یکپارچگی با CRM است. این نرم افزار رابط کاربری ساده و کاربرپسندی دارد اما برخی از قابلیت‌های پیشرفته آن تنها در نسخه‌های پولی در دسترس هستند.
Zoiper: یک نرم‌افزار محبوب، سبک و کاربرپسند که از پروتکل‌های SIP و IAX پشتیبانی کرده و برای ویندوز، مک، لینوکس، اندروید و iOS در دسترس است. نسخه رایگان این نرم‌افزار کلیه قابلیت‌های پایه را ارائه می‌دهد.
MicroSIP: یک نرم‌افزار تلفن تحت شبکه سبک و سریع است که بر پایه کتابخانه‌های PJSIP به صورت متن باز توسعه یافته و دارای قابلیت‌های پیشرفته‌ای مانند ضبط تماس و گزارش‌گیری است. این نرم‌افزار، بیشتر برای کاربران حرفه‌ای که به دنبال راه‌حلی ساده و کارآمد هستند مناسب است و فاقد زیبایی‌های بصری می‌باشد.
Cisco Jabber: نرم‌افزار رسمی سیسکو که برای کسب‌وکارها و محیط‌های شرکتی طراحی شده و دارای قابلیت‌هایی مانند تماس تصویری و پیام‌رسانی داخلی و کنفرانس‌های ویدئویی است و قابلیت ادغام با سایر سیستم‌های سیسکو مانندCisco Unified Communications Manager را نیز داراست.
Avaya: این برند نرم‌افزارهای مختلفی برای VoIP و ارتباطات یکپارچه ارائه می‌دهد. Avaya One-X و Avaya IX Workplace از جمله نرم‌افزارهای محبوب این برند هستند که امکاناتی مانند تماس ویدیویی، کنفرانس و پیام‌رسانی را ارائه می‌دهند.
Grandstream Wave: نرم‌افزاری رایگان که توسط Grandstream ارائه شده و در پلتفرم های مختلف در دسترس است و قابل ادغام با دستگاه‌های سخت‌افزاری Grandstream می‌باشد.
Jitsi: نرم‌افزار متن‌باز که از پروتکل‌های مختلف ارتباطی مانند SIP و XMPP پشتیبانی کرده و برای تماس‌های ویدیویی و کنفرانس‌ها مناسب است. همچنین این نرم افزار از رمزگذاری صدا پشتیبانی می‌کند اما رابط کاربر پسندی ندارد.
Bria: یک نرم‌افزار حرفه‌ای که توسط CounterPath توسعه داده شده و برای کسب‌وکارهای کوچک و متوسط مناسب است. این نرم افزار رابط کاربری حرفه‌ای و قابل تنظیمی دارد اما نیازمند منابع سخت‌افزاری نسبتاً بالایی است.
X-Lite: نسخه رایگان Bria که قابلیت‌های پایه‌ای VoIP را ارائه می‌دهد و برای تست و استفاده محدود مناسب است.
Ekiga: یک نرم‌افزار تلفن تحت شبکه متن‌باز و رایگان است که برای سیستم‌عامل‌های لینوکس و ویندوز طراحی شده است. این نرم‌افزار از پروتکل‌های SIP و H.323 پشتیبانی می‌کند.
برندهای دیگری همچون Linphone ، Blink ، Jami و ... نیز در زمینه نرم‌افزار تلفن تحت شبکه فعالیت دارند.
نتیجه گیری
در این مقاله از افق داده‌ها ایرانیان بررسی کردیم که نرم‌افزارهای تلفن تحت شبکه گزینه‌ای مناسب برای کسب‌وکارها و کاربران عادی جهت برقراری تماس‌های ارزان و با کیفیت بالا هستند. هر نرم‌افزار ویژگی‌های منحصر به فرد خود را دارد و بسته به نیازهای کاربران، انتخاب بهترین گزینه می‌تواند متفاوت باشد. بررسی قابلیت‌های هر نرم‌افزار و میزان سازگاری آن با زیرساخت موجود، برای تصمیم‌گیری نهایی ضروری است.
سوالات متداول
آیا نرم‌افزارهای تلفن تحت شبکه رایگان هستند؟
بله، برخی از نرم‌افزارهای تلفنی مانند Jitsi و MicroSIP کاملاً رایگان و متن‌باز هستند. با این حال، برخی نرم‌افزارها مانند Bria و Avaya One-X Communicator، نسخه‌های پولی با قابلیت‌های پیشرفته ارائه می‌دهند.
آیا نرم‌افزارهای تلفن تحت شبکه امن هستند؟
بله، اکثر نرم‌افزارهای تلفنی از پروتکل‌های امنیتی مانند رمزگذاری صدا و داده‌ها (مانند SRTP و TLS) استفاده می‌کنند. با این حال، امنیت ارتباطات به کیفیت زیرساخت شبکه و تنظیمات نرم‌افزار نیز بستگی دارد.
آیا نرم‌افزارهای تلفن تحت شبکه نیاز به سخت‌افزار خاصی دارند؟
خیر، اکثر نرم‌افزارهای تلفنی بر روی دستگاه‌های معمولی مانند کامپیوتر، لپ‌تاپ، تلفن‌های هوشمند و تبلت‌ها اجرا می‌شوند. با این حال، برای بهبود کیفیت تماس‌ها، استفاده از هدست یا میکروفون با کیفیت توصیه می‌شود.