لایسنس روتر یک مجوز نرم‌افزاری است که قابلیت‌ها و ویژگی‌های خاصی را در یک روتر، فعال یا محدود می‌کند. این مجوزها معمولاً توسط شرکت‌های تولیدکننده روتر مانند Cisco، MikroTik، Juniper و Huawei ارائه می‌شوند و بسته به نوع لایسنس، می‌توانند امکانات مختلفی را برای روتر فعال کنند.
لایسنس نرم‌افزاری (Software License)
فعال‌سازی ویژگی‌های خاص نرم‌افزاری مانند BGP، OSPF، MPLS، VPN، Firewall و QoS.
معمولاً برای روترهای مجازی مانند Cisco IOS-XE ، MikroTik CHR استفاده می‌شود.
لایسنس آزمایشی (Trial License)
برخی شرکت‌ها امکان استفاده از لایسنس‌های موقت یا دمو را برای تست ویژگی‌ها فراهم می‌کنند مانند سیسکو .
لایسنس روتر به شما اجازه می‌دهد ویژگی‌های خاص و پیشرفته را در دستگاه فعال کنید. بسته به نوع روتر و برند آن، این ویژگی‌ها می‌توانند متفاوت باشند. در ادامه، مهم‌ترین کاربردهای لایسنس روتر را بررسی می‌کنیم:
۱. فعال‌سازی قابلیت‌های نرم‌افزاری پیشرفته
بسیاری از روترها به‌صورت پیش‌فرض فقط با امکانات پایه ارائه می‌شوند. برای دسترسی به ویژگی‌های پیشرفته مانند BGP، OSPF، MPLS، VPN و QoS نیاز به خرید و فعال‌سازی لایسنس دارید.
مثال:
در روترهای سیسکو، پروتکل‌های مسیریابی پیشرفته فقط در نسخه‌های IP Services یا Enterprise فعال می‌شوند.
در MikroTik، برای استفاده از BGP و MPLS باید حداقل لایسنس Level 5 یا Level 6 داشته باشید
۲. افزایش امنیت و دسترسی به ویژگی‌های امنیتی
برخی قابلیت‌های امنیتی مانند فایروال پیشرفته، IPS/IDS، VPN Encryption و Threat Protection فقط در صورت داشتن لایسنس معتبر فعال می‌شوند.
مثال:
در Huawei Routers، برای فعال کردن Firewall Security و IPS باید لایسنس مخصوص داشته باشید.
۳. پشتیبانی از تعداد کاربران بیشتر و بهبود عملکرد
در برخی از روترها، تعداد اتصالات هم‌زمان، تونل‌های VPN و پهنای باند مدیریت‌شده به سطح لایسنس بستگی دارد.
مثال:
در MikroTik CHR (Cloud Hosted Router)، محدودیت پهنای باند به نوع لایسنس بستگی دارد.
در Cisco ISR Routers، تعداد مجاز کاربران AnyConnect VPN با لایسنس افزایش می‌یابد.
۴. فعال‌سازی سرویس‌های ابری و هوش مصنوعی (AI-Driven Networking)
برخی روترهای جدید از سرویس‌های ابری و مدیریت مبتنی بر هوش مصنوعی پشتیبانی می‌کنند، اما برای استفاده از این قابلیت‌ها باید لایسنس خریداری شود.
مثال:
در Cisco DNA Center ، ویژگی‌های Automation ، Analytics ، SD-WAN فقط با لایسنس DNA Advantage فعال می‌شوند.
در Juniper Mist AI ، استفاده از AI-Driven Insights و Cloud Management نیاز به لایسنس دارد.
۵. امکان مجازی‌سازی و استفاده در محیط‌های ابری
برخی روترها مانند CSR 1000v سیسکو، vMX جونیپر و CHR میکروتیک به‌صورت مجازی اجرا می‌شوند و برای استفاده از ویژگی‌های کامل، نیاز به خرید لایسنس دارند.
مثال:
در Cisco CSR 1000v، سرعت پردازش بسته‌ها (Throughput) با لایسنس تعیین می‌شود.
در MikroTik CHR، لایسنس P1 تا P-Unlimited مقدار پهنای باند مجاز را مشخص می‌کند.
انتخاب لایسنس مناسب برای روتر به نیازهای شبکه، برند روتر و ویژگی‌های موردنظر بستگی دارد. در ادامه، نکات کلیدی برای انتخاب بهترین لایسنس را بررسی می‌کنیم.
1. بررسی نیازهای شبکه
قبل از خرید لایسنس، باید مشخص کنید که به چه قابلیت‌هایی نیاز دارید. برخی از سوالاتی که می‌توانند به شما کمک کنند:
آیا فقط به مسیریابی پایه نیاز دارم یا پروتکل‌های پیشرفته‌ای مثل BGP،OSPF و MPLS را نیاز دارم؟
آیا نیاز به VPN دارم؟ چه تعداد کاربر باید به VPN متصل شوند؟
آیا امنیت شبکه برایم مهم است؟ نیاز به فایروال،IPS/IDS یا کنترل دسترسی دارم؟
آیا می‌خواهم شبکه‌ام را به‌صورت ابری مدیریت کنم؟
چقدر بودجه برای خرید لایسنس در نظر گرفته‌ام؟
2. بررسی مدل روتر و قابلیت‌های آن
برندها و مدل‌های مختلف روتر، لایسنس‌های متفاوتی دارند. قبل از خرید روتر یا لایسنس، مدل دقیق روتر خود را بررسی کنید و ببینید که کدام لایسنس‌ها با آن سازگار هستند.
برند | مدل روتر | انواع لایسنس و قابلیت ها |
سیسکو | ISR | IP Base : قابلیت‌های پایه Security : شامل VPN و امکانات امنیتی DNA Advantage : پشتیبانی از SD-WAN و ویژگی‌های پیشرفته شبکه |
میکروتیک | CHR | Level 3 : مناسب برای WISP (ارائه‌دهندگان بی‌سیم) |
جونیپر | MX | Base: قابلیت‌های پایه مسیریابی |
هواوی | AR | Basic : امکانات پایه |
3. بررسی نوع لایسنس (دائمی یا اشتراکی)
لایسنس‌ها به دو نوع اصلی تقسیم می‌شوند:
لایسنس دائمی (Perpetual License)
یک‌بار خریداری می‌شود و بدون تاریخ انقضا است.
معمولاً گران‌تر است اما در بلندمدت به‌صرفه‌تر خواهد بود.
لایسنس اشتراکی (Subscription-Based License)
باید به صورت ماهانه یا سالانه تمدید شود.
معمولاً برای سرویس‌های ابری و امنیتی مثل Cisco DNA، SD-WAN، IPS/IDS استفاده می‌شود.
نکته: اگر قصد دارید مدت زیادی از یک روتر استفاده کنید، لایسنس دائمی گزینه بهتری است. اما اگر نیازهای شما موقتی یا متغیر است، لایسنس اشتراکی انعطاف بیشتری دارد.
4. بررسی محدودیت‌های لایسنس Throughput و کاربران مجاز
برخی از لایسنس‌ها ممکن است محدودیت‌هایی در سرعت پردازش بسته‌ها (Throughput)، تعداد کاربران مجاز یا پهنای باند VPN داشته باشند.
مثال‌ها:
در Cisco CSR 1000v، لایسنس تعیین می‌کند که سرعت روتر Mbps10، Mbps50 یا Gbps1 باشد.
در MikroTik CHR، لایسنس P1 تا P-Unlimited تعیین می‌کند که چه مقدار پهنای باند مجاز است.
در Juniper vMX، تعداد کاربران و پهنای باند با نوع لایسنس محدود می‌شود.
۵. توجه به سیاست‌های به‌روزرسانی و پشتیبانی
برخی لایسنس‌ها شامل پشتیبانی فنی و آپدیت‌های نرم‌افزاری می‌شوند، اما برخی دیگر فقط ویژگی‌های مشخصی را فعال می‌کنند.
اگر به پشتیبانی و آپدیت‌های مداوم نیاز دارید، لایسنس‌هایی مثل Cisco Smart یا Juniper Care را در نظر بگیرید.
در MikroTik و Huawei، برخی لایسنس‌ها همراه با دسترسی به آپدیت‌های نرم‌افزاری رایگان ارائه می‌شوند.
اگر می‌خواهید یک لایسنس روتر بخرید، فقط دانستن روش انتخاب کافی نیست. در اینجا به نکات کلیدی و مشکلات رایجی که هنگام خرید، فعال‌سازی و استفاده از لایسنس ممکن است رخ دهد اشاره می‌کنیم.
۱. از مشکلات رایج در خرید لایسنس آگاه باشید.
بسیاری از افراد هنگام خرید لایسنس روتر با مشکلات زیر روبه‌رو می‌شوند:
لایسنس‌های جعلی و کرک‌شده: برخی فروشندگان، لایسنس‌های غیراصلی ارائه می‌دهند که ممکن است پس از مدتی غیرفعال شوند.
خرید اشتباه (ناهماهنگی با مدل روتر): برخی لایسنس‌ها فقط برای مدل‌های خاصی قابل‌استفاده هستند.
نبود امکان ارتقا یا تغییر: برخی برندها اجازه آپگرید یا انتقال لایسنس به روتر دیگر را نمی‌دهند.
هزینه‌های پنهان: برخی لایسنس‌ها نیاز به تمدید سالانه یا پرداخت هزینه اضافی برای آپدیت‌ها دارند.
۲. روش فعال‌سازی لایسنس را بدانید.
هر برند روش خاصی برای فعال‌سازی دارد. قبل از خرید، بررسی کنید که آیا فعال‌سازی آسان است یا نیاز به فرآیند پیچیده دارد.
سیسکو: معمولاً از طریق Cisco Smart Licensing انجام می‌شود.
میکروتیک: لایسنس از طریق اکانت MikroTik ثبت و فعال می‌شود.
هواوی و جونیپر: از طریق فایل لایسنس و سریال دستگاه فعال می‌شود.
بعضی لایسنس‌ها نیاز به اینترنت برای فعال‌سازی دارند. اگر شبکه شما ایزوله است، به روش‌های آفلاین فکر کنید.
۳. انتقال یا ارتقای لایسنس ممکن است غیرممکن باشد.
قبل از خرید، ببینید که آیا امکان انتقال لایسنس به دستگاه دیگر یا ارتقای آن به نسخه بالاتر وجود دارد.
لایسنس‌های انعطاف‌پذیر:
سیسکو در برخی مدل‌ها امکان انتقال به روتر دیگر را فراهم می‌کند.
برخی روترهای جونیپر و هواوی قابلیت آپگرید لایسنس به نسخه‌های بالاتر را دارند.
لایسنس‌های قفل‌شده:
در میکروتیک، لایسنس به دستگاه وابسته است و قابل انتقال نیست!
برخی لایسنس‌های ارزان‌تر، پس از خرید دیگر امکان ارتقا ندارند.
اگر احتمال تعویض روتر در آینده وجود دارد، لایسنس انعطاف‌پذیر انتخاب کنید.
۴. لایسنس روی تعداد محدودی از دستگاه‌ها نصب می‌شود.
برخی شرکت‌ها اجازه نصب یک لایسنس روی چند روتر را نمی‌دهند. قبل از خرید، قوانین را بررسی کنید.
در سیسکو DNA و Firepower، یک لایسنس ممکن است روی چندین روتر اعمال شود.
در میکروتیک و هواوی، لایسنس به شماره سریال سخت‌افزار قفل شده است و فقط روی همان روتر کار می‌کند.
اگر چندین روتر دارید، ببینید که آیا نیاز به خرید چندین لایسنس دارید یا نه.
۵. پشتیبانی و آپدیت‌های امنیتی را فراموش نکنید.
بسیاری از لایسنس‌ها فقط ویژگی‌های نرم‌افزاری را فعال می‌کنند، اما شامل پشتیبانی فنی یا آپدیت‌های امنیتی نیستند.
لایسنس Cisco Smart شامل پشتیبانی فنی و به‌روزرسانی‌های امنیتی است.
لایسنس‌های میکروتیک فقط قابلیت‌ها را فعال می‌کنند و پشتیبانی جداگانه دارند.
اگر شبکه‌ای حساس دارید، لایسنس دارای پشتیبانی و آپدیت امنیتی انتخاب کنید.
۶. قبل از خرید، قوانین بازگشت وجه را بررسی کنید.
برخی از شرکت‌ها پس از خرید، لایسنس را پس نمی‌گیرند.
در اکثر موارد، لایسنس‌های دیجیتال غیرقابل بازگشت هستند.
برخی نمایندگی‌ها امکان تبدیل یا تغییر لایسنس را در مدت محدود ارائه می‌دهند.
اگر مطمئن نیستید، از فروشنده بپرسید که آیا امکان تغییر یا ارتقای لایسنس وجود دارد یا نه.
لایسنس روتر ابزاری ضروری برای فعال‌سازی قابلیت‌های نرم‌افزاری پیشرفته در تجهیزات شبکه است و انتخاب صحیح آن می‌تواند نقش مهمی در بهره‌وری زیرساخت شبکه داشته باشد. برای آشنایی با دیگر خدمات و محصولات، از صفحه محصولات شرکت افق داده‌ها ایرانیان بازدید فرمایید.